EKSPRESJONIZM

Ekspresjonizm wyznaczył kres sztuki XIX stulecia. Już pod koniec wieku pojawiły się w sztuce antynaturalistyczne tendencje, skierowane w szczególności przeciwko wrażeniowemu malarstwu impresjonistów. Dążenie do zwiększonej ekspresji pojawiło się na początku wieku XX. Szczególnie podatny grunt zyskało to zjawisko w krajach germańskich. W roku 1892 wybuchł w Berlinie skandal spowodowany wystawą prac Edwarda Muncha. W tym czasie docierały tam również wpływy postimpresjonizmu i fowizmu. Powstało zainteresowanie sztuką ludzi pierwotnych, twórczością ludową i średniowieczną. W tego typu sztuce znajdowano wzory czystych działań twórczych nie skażonych cywilizacją. Akademizm, a wraz z nim, przerodzony już w konwencje impresjonizm zdawały się wymierać. Ważnym ośrodkiem ekspresjonizmu stało się Drezno.Tam w 1905 roku zawiązało się artystyczne ugrupowanie "die Brucke"(Most), do którego należeli: Ernst Ludwik Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt Rottluff i Fritz Bieyl - studenci architektury. Ich sztuka osiągnęła wkrótce różnorodność stylu. Z czasem dołączyli do grupy artyści t.j. Emil Nolde, Max Pechstein i Otto Muller. Cała grupa w roku 1811 przeniosła się do Berlina gdzie zyskała rozgłos. Swoje prace prezentowali na wystawach Neue Secession, a także w salonie Sturmu. Innym znanym ośrodkiem ekspresjonizmu było Monachium, gdzie w roku 1909 zorganizowano ośrodek mający służyć urządzaniu oddzielnych wystaw awangardy artystycznej. Powstało tam zrzeszenie Neue Kunstlervereinigung, a po jego rozłamie uformowała się grupa der Blaue Reiter (błękitny jeździec). Należeli do niej: Wasyl Kandinski, Gabriele Munter, Franz Marc, August Macke, Alfred Kubin, Heinrich Campendock i Paul Klee. Do innych szkół ekspresjonistycznych zaliczyć możemy berliński klub Die Pathetiker, szereg szkół regionalnych np. w Nadrenii - Westfalii, a także działalność artystów niezależnych, jak np. Austriaków Oskara Kokoschki, Richarda Gerstla, oraz Niemców Paula. Artystyczną rangę ekspresjonizmu po raz pierwszy ukazała wystawa Sonderbundu w Kolonii w 1912 r. Innym istotnym wydarzeniem była ekspozycja na Piewszym Niemieckim Salonie Ekspozycyjnym, zorganizowanym w roku 1913. Działaniom niemieckich grup ekspresjonistycznych kres położyła wojna. Ich kontynuacją była występująca do lat 30 - ych tendencja "Nowej rzeźby". Niezwykle ważną rolę w ekspresjonizmie odegrała grafika, a ulubioną techniką stał się drzeworyt. Kreska w grafice staje się długa, kanciasta, ostro łamana. Formy płaszczyznowe zestawiane są z kontrastowych plam bieli i czerni. Rysunek przechodził deformację, podkreślanie pewnych cech kosztem innych. Następuje w nim zmiana proporcji, naruszanie stosunków przestrzennych, rezygnacja z perspektywy linearnej, symultaniczne przedstawienie przedmiotu widzianego jakby z kilku stron naraz. Ekspresjoniści nie ufali zmysłowemu obrazowi świata, przeciwstawiali mu świat odczuć wewnętrznych. Do ich głównych tematów należały podstawowe problemy ludzkiej egzystencji: miłość, macierzyństwo, wiara, cierpienie i śmierć. Często w sztuce tej pojawiają się portrety, autoportrety, akty, sceny wielkomiejskie i motywy religijne. Sztuka artystów z kręgu der Blaue Reiter była przeintelektualizowana, wyrafinowana, pozbawiona ostrości i brutalności. Uwidocznił się w niej wyraźnie proces odwracania się od rzeczywistości. Po wojnie ekspresjoniści odchodzili od treści metafizycznych zbliżając się do współczesnych realiów życia.Echa ekspresjonizmu, który w swej klasycznej postaci wystapił tylko w Niemczech, odezwały się w Belgii, w twórczości Fransa Masereela, we Francji u Georgesa Rouaulta i w Polsce u Tadeusza Kulisiewicza. Ekspresjonizm był jednym z najważniejszych i najbardziej interesujacych kierunków współczesnej plastyki.