STAROŻYTNA GRECJA

Grecy utożsamiali piękno z ładem harmonią, prawidłowością i regularnością. O pięknie architektury greckiej stanowią doskonale wyważone i wyliczone matematycznie proporcje. W architekturze wykształciły się trzy style: dorycki, joński i koryncki - ten trzeci zyskał popularność w okresie hellenistycznym. O inności i odmienności stylów decydują odmienne proporcje i odmienny stosunek konstrukcji do dekoracji. Sztukę grecką generalnie dzielimy na trzy okresy: geometryczny, czyli archaiczny, klasyczny i hellenistyczny. Styl geometryczny powstał po roku tysięcznym, jego nazwa pochodzi od sposobu zdobienia naczyń. Ceramika grecka już w tym okresie osiągnęła wysoki poziom. W VI w. p.n.e. zdobnictwo waz rozwinęło się w oddzielną dziedzinę sztuki. Głównie w Atenach i Chalkis stosowano malarstwo waz zwane czarnofigurowym. Przykładem takiej wazy jest znaleziona w Toskanii waza Francois pochodząca z 560 r. p.n.e. Od roku 530 p.n.e. rozwija się malarstwo czerwono figurowe. Malarstwo wazowe jest źródłem poznania życia i obyczajów starożytnego świata. Sztuka grecka najpełniej wypowiedziała się jednak w rzeźbie. Materiałami rzeźbiarskimi stosowanymi w Grecji były na początku drewno i wapień a następnie brąz i marmur. Rzeźbę okresu archaicznego cechuje statyczna kompozycja o łatwo wyczuwalnej osi symetrii. W okresie tym ulegała ona wpływom sztuki Egiptu i Bliskiego Wschodu stąd postać jest najczęscie wyprostowana w pozie wykrocznej, a twarze bezosobowe z lekkim usmiechem. Rzeźba okresu archaicznego nie wykazuje tendencji portretowych, dąży raczej do piękna idealnego, ogólnego czego wyrazem są postacie kurosów - chłopców i kobiet - kor. Jednakże występuje już zainteresowanie anatomią, dążenie do doskonałych proporcji - cech późniejszej rzeźby greckiej. Do wybitnych dzieł tego okresu należą Hera z Samos, Kleobis, Kroisos, Apollo z Tenei i Woźnica z Delf. Grecy okresu klasycznego nie wymagali od rzeźb portretowego naturalizmu. W tym czasie działają trzej najważniejsi rzeźbiarze: Poliklet, Myron i Fidiasz. Wszyscy byli uczniami Ageladesa z Aten. Poliklet ustalił prawo zwane kanonem - według niego stopa ludzka powinna liczyć 1/6 wysokości ciała. Najbardziej znane jego dzieła to: Amazonka i Doryforos. Poliklet studiował różne formy przyrody i dzieła były tego wynikiem. Doryforos jeszcze ciągle przypomina Kurosów, jest raczej modelem niż portretem. Drugim rzeźbiarzem charakteryzującym się stylem wzniosłym jest Myron. Najbardziej znane jego dzieła to Dyskobol, Atena i Marsjasz. U Myrona wyrazisty jest ruch. Natomiast Fidiasz (500 - 438) najbardziej znany jest dzięki posągom Ateny, Partenos i Zeusa Olimpijskiego - uważanego za jeden z siedmiu cudów świata. Fidiasz tworzył również płaskorzeźby np. Procesja podczas Panatenajów, inne płaskorzeźby pochodzące z Partenonu i przypisywane Fidiaszowi to Nike wiążąca sandał i Orfeusz i Euredyka. Płaskorzeźba jest w Grecji reliefem wypukłym o kilku płaszczyznach. Okres hellenizmu cechuje wielka rozmaitość tematów. Kompozycja rzeźby jest dynamiczna, zbudowana na kilku osiach o skrzyżowanych kierunkach, z dużym bogactwem szczegółów. Zetknięcie się z bogatym wschodem ma odbicie w sztuce greckiej w zmianie poglądów estetycznych - umiłowaniu przepychu, bogactwa, uczuciowości i malowniczości dzieł. Do najsłynniejszych dzieł tego okresu zaliczamy Grupę Laokoona - dzieło Agesandrosa; Nike z Samotraki i Byka Farnezańskiego Apolloniosa i Tauriskosa. Dwoma wielkimi ośrodkami rzeźby hellenistycznej był Pergamon i Rodos. Do palety kolorystycznej malarstwa greckiego należały tylko cztery kolory: biel, żółć, czerń i czerwień. Rysunek przeważał nad cieniowaniem i plamą. Malowano farbami rozpuszczonymi w goracym wosku. Wyjątkowym przykładem malarstwa greckiego są ścienne malowidła z okresu hellenistycznego znalezione koło Kazanłyku w Bułgarii. Kanon grecki - wzorzec - uwarunkowany był dążeniem do idealnego piękna, dotyczył proporcji i miał charakter matematyczny. Największym wzorem dla artystów była natura. Grecy pierwsi wytworzyli filozofię sztuki opartą na logice i konsekwencji poznania. Grecy utożsamiali piękno z ładem harmonią, prawidłowością i regularnością. O pięknie architektury greckiej stanowią doskonale wyważone i wyliczone matematycznie proporcje. W architekturze wykształciły się trzy style: dorycki, joński i koryncki - ten trzeci zyskał popularność w okresie hellenistycznym. O inności i odmienności stylów decydują odmienne proporcje i odmienny stosunek konstrukcji do dekoracji. Sztukę grecką generalnie dzielimy na trzy okresy: geometryczny, czyli archaiczny, klasyczny i hellenistyczny. Styl geometryczny powstał po roku tysięcznym, jego nazwa pochodzi od sposobu zdobienia naczyń. Ceramika grecka już w tym okresie osiągnęła wysoki poziom. W VI w. p.n.e. zdobnictwo waz rozwinęło się w oddzielną dziedzinę sztuki. Głównie w Atenach i Chalkis stosowano malarstwo waz zwane czarnofigurowym. Przykładem takiej wazy jest znaleziona w Toskanii waza Francois pochodząca z 560 r. p.n.e. Od roku 530 p.n.e. rozwija się malarstwo czerwono figurowe. Malarstwo wazowe jest źródłem poznania życia i obyczajów starożytnego świata. Sztuka grecka najpełniej wypowiedziała się jednak w rzeźbie. Materiałami rzeźbiarskimi stosowanymi w Grecji były na początku drewno i wapień a następnie brąz i marmur. Rzeźbę okresu archaicznego cechuje statyczna kompozycja o łatwo wyczuwalnej osi symetrii. W okresie tym ulegała ona wpływom sztuki Egiptu i Bliskiego Wschodu stąd postać jest najczęscie wyprostowana w pozie wykrocznej, a twarze bezosobowe z lekkim usmiechem. Rzeźba okresu archaicznego nie wykazuje tendencji portretowych, dąży raczej do piękna idealnego, ogólnego czego wyrazem są postacie kurosów - chłopców i kobiet - kor. Jednakże występuje już zainteresowanie anatomią, dążenie do doskonałych proporcji - cech późniejszej rzeźby greckiej. Do wybitnych dzieł tego okresu należą Hera z Samos, Kleobis, Kroisos, Apollo z Tenei i Woźnica z Delf. Grecy okresu klasycznego nie wymagali od rzeźb portretowego naturalizmu. W tym czasie działają trzej najważniejsi rzeźbiarze: Poliklet, Myron i Fidiasz. Wszyscy byli uczniami Ageladesa z Aten. Poliklet ustalił prawo zwane kanonem - według niego stopa ludzka powinna liczyć 1/6 wysokości ciała. Najbardziej znane jego dzieła to: Amazonka i Doryforos. Poliklet studiował różne formy przyrody i dzieła były tego wynikiem. Doryforos jeszcze ciągle przypomina Kurosów, jest raczej modelem niż portretem. Drugim rzeźbiarzem charakteryzującym się stylem wzniosłym jest Myron. Najbardziej znane jego dzieła to Dyskobol, Atena i Marsjasz. U Myrona wyrazisty jest ruch. Natomiast Fidiasz (500 - 438) najbardziej znany jest dzięki posągom Ateny, Partenos i Zeusa Olimpijskiego - uważanego za jeden z siedmiu cudów świata. Fidiasz tworzył również płaskorzeźby np. Procesja podczas Panatenajów, inne płaskorzeźby pochodzące z Partenonu i przypisywane Fidiaszowi to Nike wiążąca sandał i Orfeusz i Euredyka. Płaskorzeźba jest w Grecji reliefem wypukłym o kilku płaszczyznach. Okres hellenizmu cechuje wielka rozmaitość tematów. Kompozycja rzeźby jest dynamiczna, zbudowana na kilku osiach o skrzyżowanych kierunkach, z dużym bogactwem szczegółów. Zetknięcie się z bogatym wschodem ma odbicie w sztuce greckiej w zmianie poglądów estetycznych - umiłowaniu przepychu, bogactwa, uczuciowości i malowniczości dzieł. Do najsłynniejszych dzieł tego okresu zaliczamy Grupę Laokoona - dzieło Agesandrosa; Nike z Samotraki i Byka Farnezańskiego Apolloniosa i Tauriskosa. Dwoma wielkimi ośrodkami rzeźby hellenistycznej był Pergamon i Rodos. Do palety kolorystycznej malarstwa greckiego należały tylko cztery kolory: biel, żółć, czerń i czerwień. Rysunek przeważał nad cieniowaniem i plamą. Malowano farbami rozpuszczonymi w goracym wosku. Wyjątkowym przykładem malarstwa greckiego są ścienne malowidła z okresu hellenistycznego znalezione koło Kazanłyku w Bułgarii. Kanon grecki - wzorzec - uwarunkowany był dążeniem do idealnego piękna, dotyczył proporcji i miał charakter matematyczny. Największym wzorem dla artystów była natura. Grecy pierwsi wytworzyli filozofię sztuki opartą na logice i konsekwencji poznania.